Speleološki Odsek Planinarskog Saveza Beograda
Najstariji speleološki klub u našoj zemlji, SO PSB-a osnovan je 29. 11. 1959. godine kao specijalizovani odsek Planinarskog saveza Beograda sa ciljem da okupi članove planinarskih organizacija zainteresovane za istraživanje pećina, jama i drugih speleoloških objekata, organizuje speleološka istraživanja, obučava članstvo speleološkim tehnikama i znanjima i popularizuje speleologiju kako među planinarima, tako i u široj javnosti.
Današnji puni naziv Odseka glasi “Speleološki odsek “Petar Bakić” Planinarskog saveza Beograda”, mada se u javnosti i speleolozima uglavnom prepoznaje i koristi tradicionalni skraćeni naziv – Speleološki odsek Beograda i skraćenica – SOB.
Od 1959. skoro svake godine održavaju se škole speleologije u kojima je osnovna speleološka znanja do 2010. steklo preko 900 polaznika.
1969. godine član SOB-a Milutin Veljković postavio je i krajnje neobičan rekord. Naime, on je u naučne svrhe punih 15 meseci bio dobrovoljno zatočen u pećini Samar kod Kopajkošare, živeo u njoj i istraživao je. Ovaj svetski rekord do današnjeg dana nije prevaziđen.
SOB je 1988. prvi otkrio i istražio u dužini od preko 12km Pećinu nad Vražjim Firovima u Đalovića klisuri kod Bijelog polja u Crnoj Gori – najdužu pećinu u SFRJ.
Odsek je prvi osvojio tada najdublju jamu u Srbiji – Dubašnicu 1980. (-234m / -276m u zavisnosti od izvora podataka), a zaronom člana SOB-a A. Milosavljevića u septembru 2001. u Rakinom ponoru na Miroču dostignuta je ukupna dubina od -285m (256m suvog dela i 29m sifona), što je najveća dokumentovana dostignuta dubina u jamama Srbije.
Članovi SOB-a bili su i pioniri organizovane speleoronilačke aktivnosti kod nas. 1968. izvršena su prva speleoronilačka ispitivanja u pećini Bukovik, a sledila su brojna ronjenja: u estaveli Gurdić, vrelima u Boki Kotorskoj, u Ravaničkoj pećini, pećinama Malo i Veliko vrelo, jami Ivkov ponor i vrelu Krupaje na Beljanici, u vrelu Kravlje kod Niša, jami Duboki Do, Rakinom ponoru itd.
Tokom pola veka rada Odsek je, kako se procenjuje, istražio više od 1000 objekata.
U ove istraživane objekte ubrajaju se i neke od najdužih i najpoznatijih pećina u Srbiji: Bogovinska pećina, Cerjanska pećina, Samar, Ušački pećinski sistem, Lazareva pećina, Dubočka pećina, Bukovik, Vetrena dupka, Odorovačka i Velika pećina, Rajkova pećina, Stopića i Potpećka pećina i brojne druge.
Istraživane su i brojne jame, od kojih ćemo ovde pomenuti samo neke: Jama na Vjetrenim brdima, Jama Duboki do, Ivkov ponor, Dragov ponor, desetine jama na Kamenom moru u Crnoj gori, brojni ponori na Miroču, i jame na planinama Žijovo, Durmitor, Maganik, Orjen i mnogim drugim mestima.
Odsek je vršio i istraživanja van granica Srbije (u brojnim objektima u Crnoj Gori i Bosni i Hercegovini, i širom bivše Jugoslavije; u inostranstvu -u jami Berže kod Grenobla u Francuskoj, u jamama kod Jalte na Krimu u Rusiji, i na drugim mestima), i tokom godina ostvario brojne kontakte i saradnju sa klubovima i speleolozima širom sveta.
U istraživane objekte ubrajaju se i brojni veštački objekti: više starih rudnika na Avali, rudnici “Mačkatica” i “Rusman” i drugi, podzemni kanali Petrovaradinske tvrđave, brojni podzemni prolazi u starom Beogradu i Zemunu, rimski bunari na Kalemegdanu i kod današnje željezničke stanice “Vukov spomenik”…
Osim klasičnih speleoloških akcija, članovi SOB-a su 1991. učestvovali u ekshumaciji kostiju žrtava II svetskog rata iz jama u Čapljini i Bosanskom Petrovcu.
Zbog svojih specifičnih veština, članovi SOB-a i AOB-a (Alpinističkog odseka Beograda) bili su uključeni i u sastav civilne zaštite kao specijalizovana formacija za spašavanje iz zarušenih objekata i sa visokih zgrada. Za svoje angažovanje tokom rata 1999. ova jedinica je i odlikovana.
Na svečanoj sednici Zbora Odseka 2009., na 50-godišnjicu rada, zvaničan naziv Odseka dopunjen je imenom Petra Bakića – jednog od prvih načelnika Odseka i uspešnog i zaslužnog organizatora speleološkog rada u Odseku.
Radom na brojnim projektima tokom godina SOB je ostvario saradnju sa brojnim naučnim institucijama i organizacijama iz oblasti geoloških, hidrogeoloških i bioloških istraživanja, vodosnabdevanja, zaštite prirode i turizma.
Odsek danas broji oko 40 aktivnih članova, poseduje bogatu arhivu (uključujući i foto i video-arhivu), biblioteku, kao i magacin opskrbljen svom potrebnom speleološkom tehničkom, mernom i drugom opremom i priborom.